¨Αρθρο με τίτλο: Ο Σιδηρόδρομος στην Αιτωλοακαρνανία

Ο Σιδηρόδρομος στην Αιτωλοακαρνανία
Όσο και να μας φαίνεται περίεργο, στην Αιτωλοακαρνανία ο σιδηρόδρομος έχει παρουσία και ιστορία πάνω από 100 χρόνια. Ακούγεται περίεργο, αφού έχει ξεριζωθεί και απουσιάζει από τις μνήμες και τις παραστάσεις των Αιτωλοακαρνάνων με την απαξίωσή του αρχικά, και τελικά με την απουσία του. Πολλοί δεν γνωρίζουν καν την ιστορία του ή δεν μπορούν να φανταστούν πως υπήρχε ένα τέτοιο μέσο μεταφοράς ανθρώπων και προϊόντων σε άλλες, πολύ παλαιότερες εποχές.
Περνώντας κανείς από τον νομό αναγκάζεται αμέσως να αντιμετωπίσει και να διασχίσει έναν υπερβολικά επικίνδυνο, αργό δρόμο της δεκαετίας του 1950. Δεν αποτελεί μόνο αυτό όμως δείγμα της εγκατάλειψης του νομού από το κράτος, αλλά διαθέτοντας κάποιος την ελάχιστη παρατηρητική διάθεση – περιέργεια, μπορεί να διαπιστώσει εύκολα πως πρόκειται για έναν από τους τελευταίους σε ανάπτυξη νομούς… Στον τόπο μας, στην Αιτωλοακαρνανία, η εγκατάλειψη είναι εμφανής. Η συντήρηση, η έλλειψη οράματος, η χωρίς ουσία πολιτική από τους εκάστοτε κυβερνώντες, ο εσωτερικός τοπικισμός, έχουν δημιουργήσει μια ιδιάζουσα κατάσταση οπισθοδρόμησης, μοιρολατρίας, παρακμής, βολέματος, που εντοπίζει εύκολα κανείς σε πάρα πολλούς τομείς. Έχουμε φτάσει στο σημείο που πρέπει κανείς να επιχειρηματολογεί για αυτονόητα πράγματα σε όλον τον υπόλοιπο κόσμο, όπως η αναγκαιότητα ύπαρξης – ουσιαστικά επαναλειτουργίας - του σιδηροδρόμου.

Βρισκόμαστε στον Νοέμβριο του 2009, λίγο μετά τις εθνικές εκλογές και πέντε χρόνια μετά την διακοπή των τελευταίων εργασιών της ανακαίνισης και της απομάκρυνσης της υπερσύχρονης αυτοκινητάμαξας Rail Bus. Στο θέμα του σιδηροδρόμου από την πλευρά της πολιτείας δεν υπάρχει καμία κινητικότητα. Το κράτος αδιαφορεί και προσπαθεί να αφήσει το γεγονός να ξεχαστεί βοηθούμενο ακόμα και από τους τοπικούς βουλευτές που (μέχρι τώρα) δεν έχουν αντιδράσει εκτός ελαχίστων. Ακόμα και μεγάλο μερίδιο του τοπικού τύπου και της κοινωνίας δυστυχώς δείχνουν πως έχουν ξεχάσει το θέμα αρκούμενοι προφανώς στην μιζέρια της τωρινής κατάστασης και πνιγμένοι στην συντηρητική ακινησία.
Πολλά θέματα απασχολούν τον νομό και γενικά την περιοχή της δυτικής Ελλάδας, όπως η ανάπτυξη του νεοϊδρυθέντος Πανεπιστημίου, η ίδρυση Εφετείου, η Ιονία οδός, το νέο νοσοκομείο Αγρινίου κ.λπ. Σε όλα τα προηγούμενα παρατηρούμε πρωτοφανείς καθυστερήσεις, ακυρώσεις, εγκαταλείψεις με αποτέλεσμα να μην έχει ο νομός βασικές υποδομές έτοιμες ακόμα. Υπάρχει ένα κλίμα και μια εντύπωση πως τα θέματα που χρίζουν άμεσης λύσης είναι το Πανεπιστήμιο και το Εφετείο και αποτελούν τις προϋποθέσεις για την έξοδο του νομού από την τωρινή κατάσταση. Δεν διαφωνούμε, όλοι θέλουμε Πανεπιστήμιο Δυτικής Ελλάδας και Εφετείο στο Αγρίνιο αλλά τα συγκεκριμένα έργα συνήθως είναι αποτέλεσμα και ανάγκες της ανάπτυξης που υπάρχει ήδη σε μια περιοχή. Προϋπόθεση όλων αυτών είναι οι βασικές υποδομές που οδηγούν στην ανάπτυξη και διασφαλίζουν ποιότητα ζωής και σύγχρονες ευκολίες που εξυπηρετούν τους πολίτες και το εμπόριο.
Ο νομός μας αυτή την στιγμή δεν έχει ενεργές συγκοινωνιακές υποδομές που μπορούν να διασφαλίσουν τα προηγούμενα. Διαθέτει δυο ανενεργά αεροδρόμια στο Αγρίνιο, ένα σε λειτουργία στο Άκτιο, την νεκρή σιδηροδρομική γραμμή Αγρινίου –Μεσολογγίου – Κρυονερίου που προορίζεται για προαστιακή χρήση, την εθνική οδό της δεκαετίας του 1950 που εξυπηρετεί όλη την δυτική Ελλάδα και την Αλβανία και τέλος 35 χιλιόμετρα αυτοκινητόδρομου, την παράκαμψη Αγρινίου, που σημειωτέον όμως εξυπηρετεί κυρίως τους διερχόμενους οδηγούς και όχι τόσο τους κατοίκους της περιοχής μας. Είναι φανερό λοιπών πως η περιοχή χρειάζεται συγκοινωνιακή βάση ισχυρή που μπορεί να δημιουργηθεί μέσα από μεγάλα αναπτυξιακά έργα για να μπορεί να εξυπηρετεί τις τωρινές ανάγκες αλλά και τις μελλοντικές.
Οι πολιτικοί προεκλογικά μας μιλούσαν με πάθος για την υπό κατασκευή (με χαρακτηριστικά αργούς ρυθμούς όμως…) Ιονία οδό, τα μέσα ασχολούνται συστηματικά με τα προβλήματα που παρουσιάζουν τα έργα της, εμείς φανταζόμαστε τις ανέσεις και την οδική ασφάλεια που θα μας παρέχει και που δεν είχαμε ποτέ μέχρι τώρα στην περιοχή και κάπως έτσι κυλάει ο καιρός… Ελάχιστοι όμως μιλούν για τον Δυτικό Σιδηροδρομικό Άξονα. Τι είναι ο Δυτικός Σιδηροδρομικός Άξονας όμως; Δυστυχώς μέχρι στιγμής δεν έχουν ακουστεί πολλά πράγματα είτε από άγνοια αλλά κυρίως από αδιαφορία η οποία συνδέεται με όλα τα προηγούμενα που αναφέραμε.
Ο δυτικός σιδηροδρομικό άξονας περιλαμβάνει στις προμελέτες τα τμήματα «Ρίο - Πάτρα – Καλαμάτα» (265 KM), «Αντίρριο – Ιωάννινα» (και σύνδεση με λιμένα Πλατυγιαλίου) (210 KM), «Καλαμπάκα – Κοζάνη» (113 ΚΜ), «Καλαμπάκα – Ηγουμενίτσα» (153 ΚΜ) σύνολο 741 ΚΜ με αρχικό προϋπολογισμό 2.710.000.000€. Θα αποτελείται από μονή γραμμή κανονικού εύρους βαριάς επιδομής για επίτευξη μεγάλων ταχυτήτων. Προβλεπόμενος χρόνος αποπεράτωσης του έργου δεν έχει επίσημα καθοριστεί για ευνόητους λόγους. Αποτελεί στοιχείο διευρωπαϊκών δικτύων μεταφορών και η Ε.Ε. το έχει εντάξει σε προγράμματα χρηματοδότησης σαν το 29ο σε σειρά προτεραιότητας.
Πλήρης ανάλυση των ωφελειών των αναπτυξιακών ευκαιριών σε αυτό το σημείο δεν είναι δυνατή, απλά να αναφέρουμε επιγραμματικά πως θα διευκολυνθούν οι μεταφορές μεταξύ δύο χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ιταλία και Ελλάδα) και θα διευκολυνθεί η πρόσβαση σε ορισμένες αγορές της Ευρώπης με ενίσχυση της εξαγωγικής δραστηριότητας. Αναμένεται να συμβάλει στην αύξηση του μεταφορικού έργου και του κυρίως κορμού του δικτύου ΠΑΘΕ/Π (Πάτρα - Αθήνα - Θεσσαλονίκη Ειδομένη/ Προμαχώνας) αλλά κυρίως να εξυπηρετήσει τις περιοχές που θα διέρχεται, και να τις βγάλει από την ιδιότυπη συγκοινωνιακή τους απομόνωση. Για την περιοχή μας πολύ σημαντική παράμετρο αποτελεί η σύνδεσή του με τον λιμένα του Πλατυγιαλίου, πράγμα που δημιουργεί αυτόματα τεράστιες προοπτικές. Αυτό το πολύ σημαντικό έργο εδώ και πάρα πολλά χρόνια αποτελεί όνειρο και προωθείται από την Ε.Ε. αλλά δεν έχει βρεθεί καμία κυβέρνηση μέχρι σήμερα να το πιστέψει, άρα να το προωθήσει ουσιαστικά και το σημαντικότερο να το πραγματοποιήσει.
Η βαρύτητα στην Ελλάδα εδώ και δεκαετίες δίνεται στις οδικές μεταφορές με ταυτόχρονη αλόγιστη προώθηση των πωλήσεων των αυτοκινήτων. Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι σήμερα να έχουμε τεράστιο πρόβλημα κίνησης σε όλες τις πόλεις, υπερβολικά αυξημένες εκπομπές αερίων ρύπων, εκατοντάδες ατυχήματα και δυστυχήματα στους δρόμους, καθυστερήσεις στις μετακινήσεις, μποτιλιαρίσματα, υποβάθμιση των πόλεων, γρήγορο κορεσμό νέων οδικών έργων. Όλα τα παραπάνω τελικά οδηγούν στην υποβάθμιση της ποιότητας ζωής. Η ερώτηση ενός αφελούς παρόλα αυτά θα ήταν, «και γιατί αποτελεί πρόβλημα το αυτοκίνητο; Ας γίνουν και άλλα έργα, ας ληφθούν μέτρα για να λυθούν τα όποια προβλήματα». Δυστυχώς στην Ελλάδα και ιδιαίτερα στην περιοχή μας δεν έχουμε καταλάβει σε τι αδιέξοδα οδηγεί αυτή η στάση και πολιτική.
Σε όλο τον κόσμο επανέρχεται η ανάγκη για σιδηροδρομικές μεταφορές και στις ανεπτυγμένες χώρες ο σιδηρόδρομος κατέχει πρωτεύοντα ρόλο. Στην σημερινή εποχή που το περιβάλλον εκπέμπει σήμα κινδύνου η Ελλάδα συνεχίζει να προωθεί τις οδικές μεταφορές και μάλιστα εις βάρος του σιδηροδρόμου. Ενδεικτικά θα αναφέρουμε μερικός αριθμούς που αποδεικνύουν και στον πιο δύσπιστο πως ο σιδηρόδρομος αποτελεί ανάγκη. Στο διάστημα 1990-2000 οι νεκροί σε οδικά δυστυχήματα στην Ε.Ε. ήταν 47804 ενώ σε δυστυχήματα με μέσα σταθερής τροχιάς 1979. Η ευθύνη των μέσων μεταφοράς στην εκπομπή διοξειδίου του άνθρακα στην δυτική Ευρώπη κατανέμεται σε 86,1% στο αυτοκίνητο, 0,4% στις ποτάμιες μεταφορές, 11,1% στο αεροπλάνο και 2,4% στο σιδηρόδρομο. Σε μια αστική διαδρομή 10χλμ. Το αυτοκίνητο για εργασία καταλαμβάνει 90 τετραγωνικά μέτρα ανα ώρα, το αυτοκίνητο για ψώνια 30 τετραγωνικά μέτρα ανα ώρα ενώ τα μέσα σταθερής τροχιάς μόλις 1. Τα στοιχεία είναι συντριπτικά υπέρ του σιδηροδρόμου και για να γίνουμε ακόμα πιο συγκεκριμένοι να αναφέρουμε ένα παράδειγμα από την Ελλάδα. Στην διαδρομή Αθήνα –Θεσσαλονίκη ένα μικρό τρένο με μία μηχανή μπορεί να έλξει 6 βαγόνια με χωρητικότητα περίπου 100 επιβατών στο καθένα. Άρα μιλάμε για 600 επιβάτες. Για να μεταφερθούν αυτοί με λεωφορεία θα χρειαζόμασταν 600/50 = 12 λεωφορεία ενώ με Ι.Χ. 600/4= 150 Ι.Χ. αυτοκίνητα! Αυτό είναι ένα απλό παράδειγμα που πρόχειρα μπορεί να δώσει μια εικόνα για τα πλεονεκτήματα του σιδηροδρόμου. Επιμένοντας στο αυτοκίνητο καθημερινά επιβαρύνουμε το περιβάλλον συνεχώς και περισσότερο δηλαδή σαν να σκάβουμε το έδαφος κάτω από τα πόδια μας.
Λαμβάνοντας υπόψη και τα προηγούμενα η ανάγκη για την υλοποίηση του Δυτικού Σιδηροδρομικού Άξονα είναι επιτακτική όπως και η λειτουργία του προαστιακού Αιτωλοακαρνανίας στη υφιστάμενη μετρική γραμμή. Η πολιτεία όπως έχουμε πει κλείνει τα αυτιά και τα μάτια μπροστά στην πραγματικότητα. Προωθεί και χρηματοδοτεί με πάθος καταστροφικά για το περιβάλλον έργα όπως η εκτροπή του Αχελώου και αδιαφορεί για αυτά που το προστατεύουν.
Προεκλογικά ο όμιλος φίλων σιδηροδρόμου «Χαρίλαος Τρικούπης» απηύθυνε ανοιχτή επιστολή προς τους υποψηφίους ζητώντας τους να μας πουν τι πιστεύουν για το θέμα του σιδηροδρόμου και πόσα γνωρίζουν. Δυστυχώς δεν ασχολήθηκε κανένας τους και η σιωπή τους ήταν η απάντηση. Προφανώς δεν το θεωρούν σημαντικό θέμα…
Χρειάζεται να φωνάξουμε πάλι πως η ανάπτυξη του σιδηροδρόμου είναι επιτακτική ανάγκη για την περιοχή μας. Πρέπει άμεσα να τελειώσει το θέμα με την ανακαινισμένη γραμμή και να αρχίσουν τα δρομολόγια του προαστιακού Αιτωλοακαρνανίας στην διαδρομή Αγρίνιο –Μεσολόγγι με προέκταση προς Πάτρα από το Κρυονέρι με θαλάσσιο μέσο. Πρέπει να οριστικοποιηθούν οι μελέτες για τον Δυτικό Άξονα, να λυθούν επιμέρους ζητήματα που εκκρεμούν σε σχέση με αυτόν και τέλος να αρχίσει άμεσα η κατασκευή του. Συγκεκριμένα πρέπει να μελετηθεί η επέκταση του μέχρι Αλβανία και η σύνδεση του με το δίκτυο της χώρας και κατ’ επέκταση με τα δίκτυα των επόμενων χωρών και άρα με την Ευρώπη.
Μεγάλο θέμα αποτελεί η μη απευθείας σύνδεση του με το τμήμα του στην Πελοπόννησο μιας και δεν έχει προβλεφθεί η διέλευσή του από την γέφυρα Ρίου –Αντίρριου. Προσωρινή λύση σε αυτό αποτελεί η δρομολόγηση ειδικού πλοίου στο πορθμείο που θα διασφαλίζει την διέλευση όσων συρμών χρειάζεται. Αυτό όμως που πιστεύουν οι φίλοι του σιδηροδρόμου της Αιτωλοακαρνανίας είναι πως ο άξονας πρέπει να συνεχίσει προς Ναύπακτο, Ιτέα, Άμφισσα και να συνδέετε σε κάποιο σημείο μεταξύ Οινόης και Τιθορέας με τον κεντρικό σιδηροδρομικό άξονα της χώρας που διέρχεται από εκεί. Άλλο σημείο που χρήζει προσοχής είναι η διέλευση του άξονα από την πόλη του Αγρινίου. Οι προμελέτες προβλέπουν σταθμό για το Αγρίνιο κάπου στην Ρίγανη. Εάν γίνει κάτι τέτοιο θα είναι καταστροφικό για την επιβατική κίνηση του άξονα καθώς και για την πόλη του Αγρινίου. Έτσι παρακάμπτονται επίσης τα δυο αεροδρόμια της πόλης που θα μπορούν να λειτουργήσουν στον τομέα συνδυασμένων μεταφορών. Ο Ο.Φ.Σ. «Χ.Τρικούπης» έχει ήδη δουλέψει για το θέμα και έχει στα χέρια του 11 ομόφωνες αποφάσεις δημοτικών συμβουλίων Δήμων της ευρύτερης περιοχής που ζητούν σταθμό στο Αγρίνιο.
Για να γίνουν όλα αυτά χρειάζεται η συμβολή όλων μας, να ξεφύγουμε από τα τετριμμένα που μας καθηλώνουν σαν περιοχή και να δράσουμε. Απαιτούμε σύγχρονο σιδηρόδρομο, δικαίωμα στην ασφάλεια, στην ταχύτητα, στην άνεση, στην διασύνδεση, είμαστε υποχρεωμένοι για την προστασία του περιβάλλοντος και την διασφάλιση της ποιότητας ζωής σε κατεύθυνση βιώσιμης κινητικότητας και ανάπτυξης. Πρέπει να απαιτήσουμε από την πολιτεία αυτά που μας ανήκουν. Χρειάζεται να δράσουν οι εκλεγμένοι μας αντιπρόσωποι στο κοινοβούλιο αποδεικνύοντας με αυτόν τον τρόπο την αξία τους και τηρώντας το καθήκον τους απέναντι στους ψηφοφόρους τους. Οι τοπικοί φορείς και παράγοντες πρέπει να καταλάβουν την αναγκαιότητα του σιδηροδρόμου και να κινηθούν αντίστοιχα. Η τοπική αυτοδιοίκηση πρέπει να αναλάβει πρωτοβουλίες και να πιέσει την κεντρική εξουσία.
Στην νέα κυβέρνηση, που έχει για σύνθημά της την πράσινη ανάπτυξη, συμμετέχουν σε καίριες θέσεις πολιτικοί με καταγωγή από την Αιτωλοακαρνανία. Ελπίζουμε να μην μείνουν σε ανακοινώσεις ακολουθώντας την τακτική όλων των προηγούμενων, ασχολούμενοι μόνο με την Αθήνα και την Θεσσαλονίκη. Στις γειτονικές μας περιοχές ο σιδηρόδρομος πέραν από την ανελλιπή παρουσία του, αναπτύσσετε και εκσυγχρονίζεται με νέα έργα. Στην Πελοπόννησο ήδη κατασκευάζεται νέα διπλή γραμμή υψηλών ταχυτήτων που με την ολοκλήρωσή της θα κάνει το κέντρο της Πάτρας να απέχει από αυτό της Αθήνας 1,45΄. Στα Ιωάννινα σύσσωμοι οι φορείς με την τοπική αυτοδιοίκηση προχωρούν σε δυναμικές ενέργειες για την επιτάχυνση της σύνδεσής της πόλης τους σιδηροδρομικά με το λιμάνι της Ηγουμενίτσας και το υπόλοιπο σιδηροδρομικό δίκτυο μέσω Καλαμπάκας (τμήμα του Δυτικού Άξονα). Στην κεντρική γραμμή Αθήνας – Θεσσαλονίκης ολοκληρώνονται τα έργα εκσυγχρονισμού και ηλεκτροκίνησης και σύντομα τα κέντρα των 2 πόλεων θα απέχουν 3 ώρες!. Στην Κρήτη σχεδιάζουν και προωθούν σιδηρόδρομο από την μία άκρη του νησιού μέχρι την άλλη. Στην Αιτωλοακαρνανία σιωπή… Αν μας αξίζει λοιπόν, ας μείνουμε αποκλεισμένοι, μακριά από κάθε εξέλιξη.


Βαγγέλης Α. Πυρπύλης
Μέλλος Ο.Φ.Σ. «Χ Τρικούπης» & Σ.Φ.Σ. Αθήνας